شروع با همزه ی وصل
|
|
|
|
همزه ی وصل: همزه ی
اضافی در اول كلمه است که هنگام آغاز مانده و موقع وصل به کلمه ی
ماقبل خویش خوانده نمی شود. علامت همزه ی وصل در کتاب های
قرآن، یک صاد کوچک روی الف می باشد.
همزه ی قطع: همزه ای
است که در هردو حالت آغاز و وصل برجای بماند.
لام معرفه "ال" با ماندگاری همزه ی
مفتوح در حالت آغازین برجای مانده و در حالت وصل به ماقبل
کنارمی رود. به عنوان مثال در این آیه:ى ﴿التَّائِبُونَ الْعَابِدُونَ الْحَامِدُونَ السَّائِحُونَ
الرَّاكِعُونَ السَّاجِدونَ﴾
(توبه 112) (مثال اول). همزه ی در لام
تعريف هنگام آغاز با (التَّائِبُونَ)
مانده ولی در بقیه ی كلمات در حالت وصل نمی ماند.
توجه: چنانچه همزه
ی استفهام به الف و لام تعريف افزوده شود همزه ی وصل به الف
تبدیل می شود، مثل (آللّهُ)
در: ﴿قُلْ آللّهُ أَذِنَ لَكُمْ أَمْ عَلَى
اللّهِ تَفْتَرُونَ﴾ (يونس 59) (مثال
دوم) أو سهلت مثل (أَأَعْجَمِيٌّ)
در آیه ی: ﴿أَأَعْجَمِيٌّ
وَعَرَبِيٌّ﴾ (فصلت 44) (مثال سوم).
نکته: هنگام آغاز
به كلمه ی (الاِسْمُ) در آیه
ی: ﴿بِئْسَ الاِسْمُ الْفُسُوقُ﴾ (حجرات 11) آغاز به همزه جایز است که به
این صورت خوانده می شود (أَلِسْمُ)
و نیز می توان با لام آغاز نموده و چنین خواند: (لِسْمُ) (مثال چهارم).
همزه ی وصل در اسم های
سماعي ثابت دهگانه
در قرآن تنها هفت مورد از آن ها یافت می شود،
که همگی با همزه ی مكسوره آغاز شده که همزه ی مذکور در زمان وصل
به ماقبل محو می شود. این اسم ها عبارتند از: ابن، ابنة، امرؤ، امرأة،
اسم، اثنان (اثنين) و اثـنـتـان (اثـنـتـين، اثنتا). مثال:
- ﴿ابْنَ مَرْيَمَ﴾
(بقره 87) ﴿ابْنَتَ عِمْرَانَ﴾ (تحريم 12) ﴿امْرُؤٌ هَلَكَ﴾
(نساء 176) ﴿امْرَأَةُ الْعَزِيزِ﴾ (يوسف 30) ﴿اسْمَ رَبِّكَ﴾
(اعلى 1) ﴿اثْنَيْنِ﴾
(انعام 144) ﴿اثْنَتَا عَشْرَةَ عَيْناً﴾ (بقره 60) (مثال پنجم)
همزه ی وصل در شکل ماضي،
امر و مصدر افعال
§
افعال ثلاثي:
امر: اضرب، افتح، ادخل
§
افعال خماسي:
ماضي: فانتقمنا، اختلف، اسودت
امر: اقترب و اصطبر
مصدر: اختلاق، انبعاثهم
§
افعال سداسي:
ماضي: استكبر و استفتحوا
امر: استغفر،
استعينوا
مصدر: استكبارا، استغفار
همزه ی وصل در افعال رباعي نمی آید.
- همزه ی
وصل در لام تعريف هنگام آغاز بدان، مفتوح خواهد بود.
- همزه ی
وصل در اسم های سماعي دهگانه (که هفت مورد از آن ها در قرآن آمده اند) مكسور
خواهد بود.
- همزه در افعال
(ماضي، امر یا مصدر) موقع آغاز به آن ها مكسور خواهد بود اگر شکل سوم فعل
مكسور یا مفتوح اصلي باشد. مانند: (اهدِنَـا)
در: ﴿اهدِنَـا
الصِّرَاطَ المُستَقِيمَ﴾ (فاتحه 6) (مثال
ششم) و (اسْتَغْفِرْ) در آیه
ی: ﴿اسْتَغْفِرْ لَهُمْ أَوْ لاَ تَسْتَغْفِرْ لَهُمْ﴾
(توبه 80) (مثال هفتم)
- به صورت مضموم
خواهد بود اگر شکل سوم فعل مضموم اصلي بوده باشد، مانند (ادْخُلُواْ) در آیه ی: ﴿ادْخُلُواْ الْجَنَّةَ لاَ
خَوْفٌ عَلَيْكُمْ وَلاَ أَنتُمْ تَحْزَنُونَ﴾ (اعراف 49) (مثال هشتم).
- اما اگر ضمه ی مورد نر
عارضی باشد، در این موقعیت به حالت اولیه ی خود
بازمی گردد. در پنج كلمه ی زیر این حالت وجود دارد: امشوا، اقضوا،
ابنوا، امضوا،
ائتوا. مصوت اصلی حرف سوم در
این افعال كسره است. بنابراین همزه ی وصل در آن ها هنگام شروع
بدان به صورت کسره خوانده می شود. به این مثال گوش کنید: (مثال نهم)
افزودن حرکت (مصوت) به حرف ساكن
قبل از همزه ی وصل
يحرك حرف ساكن بالفتح أو الضم أو الكسر إذا وقع قبل همزه
ی وصل، وذلك على النحو التالي:
- چنانچه قبل از
همزه ی وصل تنوين آمده باشد، حرف نون كسره می گیرد. مثل (عَدْنٍ الَّتِي) در: ﴿رَبَّنَا
وَأَدْخِلْهُمْ جَنَّاتِ عَدْنٍ الَّتِي وَعَدتَّهُم وَمَن صَلَحَ مِنْ آبَائِهِمْ وَأَزْوَاجِهِمْ
وَذُرِّيَّاتِهِمْ﴾ (غافر 8) (مثال دهم)
در آیه ی: ﴿فَلَهُ جَزَاءٍ الْحُسْنَى﴾
(كهف 88).
- اگر کلمه
ی (مِنَ)
قبل از همزه ی وصل بیاید، حرف نون فتحه می گیرد،
مثل: ﴿مِنَ
الْجِنَّةِ وَ النَّاسِ ﴾ (ناس
6 ) (مثال یازدهم) که اصل آن (مِنْ الجنة)
است که نون ساكنه فتحه گرفته، چراکه قبل از همزه ی وصل واقع شده است.
- اگر حرف ميم
جمع قبل از همزه ی وصل قرارگیرد، ضمه دریافت می کند،
مانند: ﴿أَلْهَاكُمُ التَّكَاثُرُ﴾
(تكاثر 1) (مثال دوازدهم) که اصل آن: (ألهاكمْ
التكاثر) بوده و حرف ميم ساكن مصوت ضمه را به دلیل وقوع آن قبل از همزه
ی وصل دریافت نموده است. مثال آن: ﴿عَلَيْكُمُ الصِّيَامُ﴾ (بقره 183) و﴿رَبُّكُمُ الْأَعْلَى﴾ (نازعات 24).
- در غير از دو
حالت پیشین حرف ساكنی که قبل از همزه ی وصل می
آید، كسره می گیرد، مانند: (أَنِ امْشُوا) در
آیه ی: ﴿وَانطَلَقَ الْمَلَأُ
مِنْهُمْ أَنِ امْشُوا
وَاصْبِرُوا عَلَى آلِهَتِكُمْ إِنَّ هَذَا لَشَيْءٌ يُرَادُ﴾
(ص 6) (مثال سیزدهم)، مثال دیگر:
﴿أَنِ اضْرِب﴾ (اعراف 160) و﴿أَنِ اصْنَعِ﴾ (مؤمنون 27) و﴿وَقَالَتِ اخْرُجْ عَلَيْهِنَّ﴾ (يوسف 31).
